jazz blues rock

Ήδη από το 1901 ο Charles Albert Tindley έγραψε και δημοσίευσε τα πρώτα  gospels που επρόκειτο να γίνουν κλασικά: Stand By Me, We’ll Understand it Better By and By, Some Day (Beams of Heaven). Ακούστε το “Stand By Me” από τη γλυκύτατη φωνή του Elvis και προσέξτε τον λυρικό του στίχο:

 

“When the storms of life are raging, 
Stand by me (stand by me); 
When the world is tossing me 
Like a ship upon the sea 
Thou Who rulest wind and water, 
Stand by me (stand by me)”

 

Το 1906 ήταν μια καθοριστική χρονιά για την εξέλιξη του gospel. Τη χρονιά αυτή πραγματοποιήθηκε στο Los Angeles μια ιστορική θρησκευτική συνάντηση (Azusa Street Revival). Εκεί τέθηκαν τα θεμέλια του θρησκευτικού κινήματος της Πεντηκοστής, που σύντομα οδήγησε στη δημιουργία της ομώνυμης εκκλησίας. Οι πεντηκοστιανοί, πιστεύοντας στην απ’ ευθείας και χωρίς μεσάζοντες επικοινωνία με το θεό, υιοθέτησαν από τη πρώτη στιγμή τα gospels ως επίσημη θρησκευτική τους μουσική. Έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην πνευματικότητα, καθώς και στην έκσταση και το παραλήρημα που μπορεί να μεταδώσει μέσα στις εκκλησίες τους ένα καλοτραγουδισμένο gospel. Βεβαίως δεν είχαν καθόλου άδικο! Αν η rock μουσική είναι συνέχεια του blues και το blues συνέχεια της gospel, τότε δεν είναι και τόσο παράξενο το γεγονός ότι η rock προκαλεί ακόμη και σήμερα ομαδικό παραλήρημα στις συναυλίες…

Κατά τη δεκαετία του 1920, μαύροι μουσικοί (συνήθως ιερείς) της gospel όπως ο Blind Willie Johnson και ο Washington Phillips, αλλά και πολλά φωνητικά σύνολα όπως οι Arizona Dranes, ξεκινούσαν δισκογραφικές καριέρες (race records) για ένα τεράστιο και διψασμένο για ρυθμό αφροαμερικανικό κοινό, ταυτόχρονα με την ανάδυση του blues, του ragtime και της πρώιμης jazz. Ακούστε τους Arizona Dranes σε μια από τις πρώτες τους ηχογραφήσεις gospel:

Στη πραγματικότητα ο όρος gospel αποδίδεται στον Thomas Dorsey (1899-1993), έναν αξιόλογο μουσικό (γιος υπουργού) της δεκαετίας του 1930 ο οποίος σύντομα ονομάστηκε “Father of Gospel Music”. Ο Dorsey, νεαρός ακόμη, συνεργάστηκε με δύο κορυφαίες τραγουδίστριες των blues, την Bessie Smith και την Ma Rainey, ενώ επηρεάστηκε έντονα από τα gospels του Tindley. Το 1931 δημιούργησε τη πρώτη πολυφωνική gospel χορωδία. Στη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του, έγραψε και ηχογράφησε πάνω από 800 σπουδαία gospels (κλασικά τα περισσότερα, όπως το Precious Lord και Highway to Heaven – ναι, οι Zeppelin άκουγαν Dorsey!), ενώ συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με τις αγαπημένες του κορυφαίες τραγουδίστριες Sallie Martin και Mother Willie Mae Ford Smith. Το 1938 ηχογράφησε με την Sister Rosetta Tharpe, τον πρώτο gospel δίσκο (“This Train”) που θα ξεπερνούσε το 1.000.000 πωλήσεις.  Ο Dorsey επηρέασε πλήθος μουσικών, μεταξύ των οποίων και τον Elvis. Ακούστε τη Martin και τον ίδιο στο πιάνο, σε μια δική του κλασική gospel σύνθεση. Προσέξτε πόσο μοιάζει ο τρόπος ερμηνείας της Martin με εκείνον του Elvis:

Αλλά η χρυσή εποχή των gospels θα ερχόταν κατά την μεταπολεμική περίοδο, όταν τα δεινά του πολέμου έστρεψαν μαζικά τις κοινωνίες στις εκκλησίες, μέσα από την Mahalia Jackson, τον James Cleveland (με τους οποίους θα ασχοληθούμε σε επόμενο ειδικό αφιέρωμα), αλλά και φωνητικά κουαρτέτα όπως οι Swan Silverstones, οι Caravans, οι Original Gospel Harmonettes και οι Clara Ward Singers. Ταυτόχρονα, η διαρκώς ανερχόμενη δημοτικότητα  των gospels, αλλά και ο παραδοσιακός τοπικισμός των αμερικανών, δημιούργησαν την  ανάγκη για μαζικότερη και ενεργητικότερη συμμετοχή των πιστών, λευκών και μαύρων. Έτσι, κατά τη δεκαετία του 1980 ξεκίνησε η δημιουργία των μεγάλων χορωδιών gospel μουσικής (Mass Choir) , σημαντικότερες από τις οποίες είναι σήμερα εκείνες του Dallas-Fort Worth, του Wilmington-Chester, της Florida και του New Jersey.  Σε αντίθεση με τον ακραίο μουσικό συντηρητισμό (βυζαντινή μουσική, στατική εδώ και 1500 χρόνια) της ορθόδοξης εκκλησίας, ο οποίος σε τελευταία ανάλυση απωθεί τους νέους από τις εκκλησίες, οι αφροαμερικανικές εκκλησίες, με στόχο τη μαζικότερη προσέλευση των νέων, δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε διαθέσιμο μουσικό μέσον, ακόμη και το hip-hop.